• FIR म्हणजे काय? (First Information Report) •

* FIR चा अर्थ *


FIR (First Information Report) म्हणजे गुन्हा घडल्याची पहिली अधिकृत तक्रार जी पोलीस ठाण्यात नोंदवली जाते. कोणत्याही दखलपात्र (Cognizable) गुन्ह्याची माहिती पोलिसांना दिल्यावर FIR नोंदवली जाते.


FIR का महत्त्वाची आहे?

• FIR नोंदविल्यानंतरच –

• पोलिसांना तपास (Investigation) सुरू करण्याचा अधिकार मिळतो

• आरोपीविरुद्ध कायदेशीर कारवाई सुरू होते

• न्यायालयीन प्रक्रियेला सुरुवात होते

* FIR कोण दाखल करू शकतो?

• पीडित व्यक्ती

• पीडिताचा नातेवाईक

• प्रत्यक्षदर्शी साक्षीदार

• कोणतीही माहिती असलेली व्यक्ती

• FIR दाखल करण्यासाठी पीडित असणे आवश्यक नाही.


FIR कुठे दाखल करावी?

• गुन्हा घडलेल्या क्षेत्रातील पोलीस ठाण्यात

किंवा कोणत्याही जवळच्या पोलीस ठाण्यात (Zero FIR)



FIR मध्ये काय माहिती असावी?

FIR लिहिताना खालील बाबी महत्त्वाच्या असतात:

• तक्रारदाराचे नाव व पत्ता

गुन्हा घडलेली तारीख, वेळ व ठिकाण

घटनेचा सविस्तर तपशील

आरोपीचे नाव (माहित असल्यास)

साक्षीदारांची माहिती (असल्यास


FIR नोंदवणे बंधनकारक आहे का?

होय.

• जर गुन्हा दखलपात्र (Cognizable) असेल तर पोलीस FIR नोंदवणे बंधनकारक आहे.

पोलीस नकार देत असतील तर –

वरिष्ठ पोलीस अधिकारी

किंवा न्यायालयात कलम 156(3) CrPC / BNSS अंतर्गत अर्ज करता येतो


FIR ची प्रत (Copy) मिळते का?

होय.

FIR नोंदवल्यानंतर तक्रारदाराला FIR ची मोफत प्रत मिळण्याचा हक्क आहे.


FIR नंतर पुढे काय होते?

पोलीस तपास सुरू करतात

पुरावे गोळा केले जातात

साक्षी नोंदवल्या जातात

तपास पूर्ण झाल्यावर चार्जशीट न्यायालयात सादर होते


FIR बद्दल महत्वाची माहिती

FIR खोटी असल्यास कायदेशीर कारवाई होऊ शकते.

FIR एकदा नोंदवल्यानंतर ती सहज रद्द होत नाही.

FIR ही गुन्हेगारी प्रक्रियेची पहिली पायरी आहे.


निष्कर्ष : 

FIR ही न्याय मिळवण्याची सुरुवात आहे. गुन्हा घडल्यास विलंब न करता FIR दाखल करणे अत्यंत आवश्यक आहे. योग्य FIR मुळेच योग्य तपास व न्याय मिळू शकतो.